THẤT BẠI LỚN-SẼ TẠO CÚ HÍCH CHO THÀNH CÔNG TRONG ĐẦU TƯ

Con người nhiều lúc sẽ nghĩ họ có thể thực hiện xuất sắc các lựa chọn của mình, hoặc nếu không muốn nói xuất sắc thì họ cũng làm điều đó tốt hơn bất cứ sinh vật nào khác. Không rõ họ đã từng nghiên cứu về kinh tế học hay chưa, nhưng nhiều người dường như cứ bám vào ý nghĩ về  con người kinh tế – một khái niệm mà từng người trong chúng ta thường nghĩ và chọn đúng như thế, và thế là nó phù hợp với hình ảnh giáo khoa của con người được các nhà kinh tế học định nghĩa. Nếu bạn đọc các sách giáo khoa về kinh tế học, bạn sẽ thấy con người kinh tế có cách tư duy giống như Einstein, có khả năng lưu trữ thông tin như máy chủ Big Blue của IBM và thể hiện sức mạnh ý chí của họ như Mahatma Gandhi.

Nhưng con người chúng tôi đề cập ở đây không phải thế. Con người của chúng tôi hay bị bối rối trước một phép chia có nhiều chữ số, nếu lúc đó họ không có một cái máy tính cầm tay, đôi khi họ còn quên cả ngày sinh của vợ/chồng mình và thường say túy lúy vào ngày đầu năm mới. Họ không phải là con người kinh tế, mà họ là con người tiến hóa, hay con người thông minh. Hàng trăm công trình nghiên cứu đã xác nhận rằng những dự đoán của con người là không hoàn thiện và đầy định kiến. Quá trình ra quyết định của họ cũng không hoàn hảo. Một lần nữa hãy xem ví dụ về cái được gọi là định kiến nguyên trạng – một tên gọi hoa mỹ cho tính ỳ tâm lý của chúng ta. Vì một tá lý do khác nhau, con người có xu hướng ngả theo định kiến hay các lựa chọn đã được định sẵn.

Thị trường chứng khoán nó vận hành một phần nào đó dựa theo tâm lí của nhà đầu tư, vì vậy mà nhà đầu tư muốn thành công thì cần phải thay đổi và hoàn thiện bản thân rất nhiều. Nhưng tính ỳ tâm lí, xu hướng khó thay đổi, khiến họ khó thể thành công. Vì vậy, những cú hích lớn, như thua lỗ nặng nề (có thể nhiều lần), giúp nhà đầu tư- con người tiến hóa (con người thông minh) bị dồn đến đường cùng và họ buộc phải thay đổi nếu không phải chọn ngành nghề khác. Con người cũng bị tác động bởi lợi ích kinh tế, nhưng họ lại bị chi phối bởi cả những cú hích. Vậy, bằng cách áp dụng cả lợi ích kinh tế và những cú hích, chúng ta có thể cải thiện khả năng thay đổi cuộc sống của con người và góp phần giải quyết nhiều vấn đề lớn của xã hội.